De Utrechtse stadsdichter Baban Kirkuki vluchtte in 1999 uit Iraaks-Koerdistan omdat hij weigerde propagandistische gedichten te schrijven en kwam in Nederland terecht. Hij debuteerde in 2006 met de bundel ‘Op weg naar Ararat’.
Baban Kirkuki, stadsdichter Utrecht
“Ik ben dagelijks bezig met poëzie en maak schetsen in mijn hoofd en binnenste. Ik sla alles op. Beelden, geluiden en gedachten over het leven. Helaas kan ik niet zeggen: nú maak ik een moment vrij om gedichten te maken. Ik moet de behoefte voelen om te schrijven. Vanuit leegte kan ik niks maken. Er gebeurt veel in mijn hoofd. Ik beschouw mijn hoofd als een zee. Als die overloopt schrijf ik.”
Mijn vader was priester en trad in 1969 uit samen met 243 anderen. Hij geloofde niet meer in een opgelegde en inmiddels sterk verouderde religieuze moraal. Hij geloofde niet meer in het roomse kerkbestuur, dat ondanks de eeuwenoude geschiedenis in zijn ogen de weg kwijt was. Hij geloofde niet meer in een leven zonder liefdes‑ en levenspartner van vlees en bloed. Tussen 1961 en 1970 zouden in Nederland in totaal 1026 ambtsdragers het ambt neerleggen. Vaak omdat ze in ‘persoonlijke nood’ verkeerden, in een geloofscrisis verwikkeld waren of niet meer wensten te voldoen aan de celibaatsplicht. De meesten van hen trouwden, kregen kinderen, bouwdenaan een nieuw leven.
Niet alleen mijn vader was priester. Onze vaders waren priester. Als zij niet waren uitgetreden, waren wij er nooit geweest. Hun keuze was ingrijpend. De roeping die de meesten hadden gevoeld, was existentieel. Je was zielzorger. 24 uur per dag. Het ambt verlaten, was niet simpelweg je baan opzeggen. De toog aan de kapstok hangen, betekende helemaal opnieuw beginnen, vaak tegen de stroom in. Kinderen van ex-priesters Maar waar begon die onvrede en waarom was het zo massaal?
Vaak wordt het Tweede Vaticaans Concilie (1962‑1965) gezien als de bron van alle veranderingen en de groeiende onrust in de kerk. Vóór het Tweede Vaticaans Concilie behoorde de priester immers nog tot de religieuze elite, diende hij de hiërarchische kerk en was hij de voltrekker van heilige riten. Na het concilie werd de priester steeds meer een gewoon mens, binnen een gemeenschap van andere gewone mensen. Hij keerde zijn gezicht naar de kerkgangers, preekte in de taal van het volk en moest herkenbaar zijn voor zijn medemens. Hij was minder het symbool van die bovennatuurlijke wereld. En hoe meer de priester een gewone sterveling werd, hoe meer hij zich ook zo ging gedragen.
In deze interviewserie staan geloof, traditie en de verschillen tussen generaties centraal. Vrouwelijke schrijvers, publicisten en journalisten vertellen ieder vanuit hun eigen achtergrond over het geloof van hun ouders, hoe hen dat vormde, waar ze zich tegen afzetten en wat ze aan hun kinderen doorgeven.
Franca Treur
Schrijfster Manon Duintjer en ik voerden gesprekken met Franca Treur, Nadia Bouras, Bettine Vriesekoop, Natascha van Weezel en elkaar. Het leverde een mooie bloemlezing op voor alle generaties die te koop is als E-Book in de webwinkel van Volzin.
Deze mensen maakten iets mee dat hun leven compleet veranderde en ook hun blik op het leven.
Frédérique Spigt, zangeres, actrice en schilderes (64) “Een van mijn dierbaarste erfstukken is een klein gouden ringetje met een rode ruitvormige robijn. Ik kreeg het van mijn moeder na haar dood in 1993. Ik droeg dat ringetje nooit. Pas toen ik voor het eerst optrad met een strijkkwartet in het Rotterdamse Parkzicht had ik de ring om mijn pink, als een soort talisman.
Ik was zenuwachtig en dacht dat haar nabijheid zou helpen. Het optreden werd een groot succes. Toen ik bij thuiskomst de hond uitliet, merkte ik dat de ring weg was. Mijn euforie over het optreden sloeg om in blinde paniek.”
Aan wandelen heeft Michiel Romeyn (66 jaar) een ‘pleuris hekel’, maar een stukkie fietsen lang surrealistische plekken in Amsterdam wil hij wel. De aanleiding is het boek Bepaal jij dat?, waarin het leven van de komiek, kunstenaar, Jiskefetter en rasechte Amsterdammer wordt beschreven. Een leven vol theater en tegendraadsheid.
Op een witte racefiets komt hij aangefietst, Jiskefet-icoon Michiel Romeyn. In 1955 geboren tegenover de Oosterbegraafplaats en opgegroeid aan de Stadionweg in Amsterdam-Zuid. Maar daar trekken we vandaag niet door heen, die beladen buurt. Één groot monument voor de Duitse bezetting, volgens Romeyn: ‘het is oorlogsgebied.’ Nog altijd voelt hij het als hij door Zuid fietst: alsof hij een natte koude dweil in zijn nek krijgt. Voor de architectuur van Plan Zuid heeft hij wel een zwak. Vooral de gedachte om mooiere huizen te bouwen voor de arbeiders. Zijn vader was architect, zo een die zichzelf het liefst als kunstenaar zag, zijn moeder was huisvrouw en dertig jaar (vrijwillig) archivaris in de bibliotheek van het Stedelijk Museum.
Kutstudenten
We treffen elkaar op de Berlagebrug, vlakbij zijn huis aan de Weesperzijde. ‘Wat wil je weten? Ik weet alles,’ begint hij om al snel over te gaan op zijn bewondering voor deze brug en eigenlijk de hele Amsterdamse school. ‘Wat zit er nou in dat torentje?’ Hij wijst naar een huis aan de overkant met een onmiskenbare Berlage-signatuur. Zijn fantasie slaat aan. ‘Misschien woont er een heel oud mannetje, een soort klokkenluider van de Notre Dame die alleen ’s nachts naar buiten komt om kindertjes te lokken.’ Van onnodig uitweiden houdt Romeyn niet. Hij wil in beweging blijven en mij gekke plekken laten zien. We gaan aan de andere kant van de Amstel verder langs een jachthaven die vol ligt met kapitale schuiten. ‘Is je ook weleens opgevallen dat als boten elkaar passeren mensen naar elkaar schreeuwen.
De Michaëlkerk in Schaesberg wordt dit najaar gesloopt. Ooit was de parochie landelijk bekend, vanwege het optreden van de roemruchte pastoor Ed Miedema en zijn botsing met het gezag.
Eigenlijk moet je een helm dragen als je door de Michaëlkerk in het Limburgse Schaesberg loopt, vanwege afbrokkelend beton. Het zou volgens pastoor Freek Jongen miljoenen hebben gekost om de kerk en toren te laten restaureren. Alle banken zijn er nu uit gesloopt. Het orgel is naar Polen. Het doopvont is bij een inbraak meegenomen. In de sacristie hangen nog een paar kazuifels stof te vangen. Het is een spookkerk geworden. Door de ingegooide ramen komt kou naar binnen. De kerk die midden in een woonwijk staat, is vorig jaar aan de eredienst onttrokken, maar is al sinds 2012 in onbruik. Eerst maakte parochiaan Jo Bertram, eigenaar van de bakkerszaak tegenover de kerk, de boel nog schoon. “Ik zette muziek aan, rookte een sigaartje en dan ging ik stofzuigen.” Tot er niet meer tegen het verval op te boksen viel.
